 |
Planlamanin ilk yillarinda teskilatta beraber çalistigimiz arkadaslarimizin çogu, 1970'lerden bu yana politikada, kamu yönetiminde ve is dünyasinda en üst düzeyde görev aldilar. |
|
Bir kismi medyada ünlü oldu. Son günlerde yasanan krizle ilgili olarak sesi en çok çikanlarin basinda onlar var. Bazilari da sanki köselerine çekilip siradan bir yasami yeglediler. Sener Oktay, finansman konusunda en iyilerdendi. Yillardir ne yaptigindan haberim olmadi. Halkin içine karistigini, olaylara o gözle bakabildigini gönderdigi bu mektuptan ögrendim: "Sayin Çevikçe, Ekonominin bankacilara birakilmayacak kadar önemli bir is olduguna inanirim. Bankacilik paradan para kazanma meslegidir. Bankacilarin da bildigi sadece budur. Teoride de bankalar, tüketilmeyen geliri (tasarrufun) makul faiz oranlari ile (competitive market rate) yatirimciya aktaran araci kurumlardir. Böylece gelir-harcama dengesinin (Tasarruflarin tamaminin yatirimlara dönüsecegi varsayimi ile) saglanacagi öngörülür. Ölçü kaçtiginda, yani bu makul hadlerin üzerinde para kazanma hirsi (tamah) ortaya çiktiginda finansal krizlere davetiye çikarilmis olur. Bu, aslinda finansal ranttir. Piyasanin öngördügünden fazla kazanma hirsidir. Bir sürü cambaz ayni ipte oynamaya, bir koyundan 8-10 post çikarmaya baslarlar. Bunun temel uygulamasi türev enstrümanlar soytariligidir. Dogal sonucu, sorumsuz borçlanma, sorumsuz borç vermedir. Bu döngü büyür ve kartopu etkisi ile devasa boyutlara ulasir. Hele hele, asiri petrol fiyatlarinin Arap seyhlerine kazandirdigi anormal gelirlerin, düsük is gücü ücretleri ile yüksek verim ve anormal ihracat destekleriyle tüm dünyaya yaptigi ihracat sonucunda olusan yüksek dolar rezervlerinin ve emeklilik fonlarinin ABD para ve sermaye piyasalarina akmasi nedeniyle olusan trilyonlar degerindeki fonlar, bunlarin istahlarini çilginlik düzeyine çikarmistir, hirs ve tamah zincirinin bir ucunda banka (finansal kurumlar) patronlari, altlarinda asiri prim hirsi ile tutusan CEO'lar, CFO'lar, ince bond çantali züppe dealer'lar vs. vs. En sonunda da bir gün onlar gibi yasamayi hayal eden cebi delikler. Bir gün ip kopar, cambazlar tepe üstü yere çakilir, bir kismi devletin altlarina gerdigi aglarin üzerinde kalir. Tarihteki tüm finansal krizlerin temelinde para hirsi (tamah) yatar. Eski örneklerinden biri Hollanda'daki Lale krizidir. (Tulip Mania -1630'lu yillar). 1929 krizinin temel özelligi de aynidir. Bankalar, asiri kâr hirsi ile ödeme gücü olsun olmasin herkese kredi açmis, krediyi alan sirketler, bireyler hepsini Wall Street'te hisse senedine yatirmis borsa tepelere vurmus. Bunun böyle gitmeyecegini gören uyaniklar hisseleri bosaltinca borsa dibe vurmus (24-29 ekim 1929), bankalar verdikleri krediyi tahsil edememis, mevduat sahipleri panikle bankalara kosup paralarini tahsile gitmis, bankalar ödeyememis, bankalarin islemleri bir süre durdurulmus, panik ve kriz sonucu milyonlar issiz güçsüz kalmistir. Çalisanin, emeklinin, esnafin, köylünün hiçbir günahi yoktur bu krizlerde. Ancak sonuçta faturayi ödeyen onlar olur. Hep böyle olmustur, böyle de olacaktir. Iktisat teorisinde paranin 3-4 fonksiyonu belirtilir. Mübadele vasitasi, deger ölçüsü, deger tasiyicisi gibi gibi... Ancak paranin diger rezilliklerinden bahsedilmez. Para, hirsin, rüsvetin ve ahlaksizligin kaynagidir. Para, en kibar deyimi ile insani ne oldum delisi yapar, küstahlastirir, cüretkârlastirir. Dolayisi ile olanlar, Ege Cansen'in dedigi gibi para kazasi degil, para hirsinin çilginlik düzeyine vurmasidir diye düsünüyorum.. Gelelim bize anli sanli, fabrikatörlükten kurtulamamis banka sahibi sanayicilerimiz ve onlarin dernegi TÜSIAD, patronlar kulübü, piyasa ekonomisinden yana olmasi gerekenler, yine devletten bazi kiyaklar istiyorlar. Örnegin, mevduata sonsuz garanti, bankacilik islemlerindeki vergi rüsum vs'de indirim.TCMB'den düsük faizli kredi vs.vs... Peki kendileri ne yapiyorlar! Dünya kredi piyasasi toz duman olmus ama bizim TV'lerde hâlâ cep telefonu ile kefilsiz, senetsiz kredi verilir ilanlari... On günde bir ev veren bonus gibi banka kartlari... Bu kadar aymazlik olur mu? Sener Oktay" * * * Mektup burada bitti. Adi bilinen ünlüler mi, yoksa Sener Oktay mi daha bilgili ve deneyimli, yorumu size birakiyorum. |
|