 |
Askeri müdahaleler disinda, her seçimde de iktidarda olan parti iki nedenden oy yitiriyor. |
|
Birincisi seçime dogru halki dogrudan sikintiya sokan bir ekonomik bunalimin varligi. Ikincisi, iktidardaki partinin kendi içinden bir sebeple bölünmesi. 27 Mayis 1960 müdahalesi olmasaydi, 1958 Devalüasyonu sonrasi yapilacak seçimde Demokrat Parti'nin (DP) 1961 seçimini kaybedeceginde akli eren herkes birlesmisti. 1973 seçimini Adalet Partisi (AP), ortasinda ikiye bölündügü için kaybetti. Demirel’in genel baskalik seçiminde rakibi olan Sadettin Bilgiç ve AP’nin meclis baskani Ferruh Bozbeyli’nin kurduklari Demokratik Parti 42 milletvekili çikardi. Yine Necmettin Erbakan’in Milli Selamet Partisi (MSP), Demirel’in oylarini alarak milli görüsü meclise soktu. 1973’te Demirel parçalandigi için ancak yüzde 33 ile birinci olan Bülent Ecevit’in 1974 hükümeti, basta kirsal kesim ve küçük ve orta boy sermaye olmak üzere dar ve orta siniflar açisindan, ekonomide basarili oldugu için 1977’de yüzde 42 oy aldi. Ancak 1979’da patlayan ikinci petrol krizi sonucu Ecevit istifa etmek zorunda kaldi. Hem de, o tarihten sonra Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) hiçbir seçimde bir daha, degil yüzde 40, yüzde 30’a bile ulasamadi. Turgut Özal kurdugu ANAP ile küresellesmeye sirtini verdigi için görünürde canlanan ekonomi sayesinde, üst üste iki seçim kazandi. Ne var ki, hizlanan enflasyon ve artan issizlik yüzünden 1991’de ANAP iktidardan düstü. Bir yandan da o seçim, merkez sagin tabaninin ikiye bölündügü tarih oldu. 1994’te yasanan enflasyon ve dolarin degerini üçe katlayan devalüasyon sonucu Tansu Çiller, bir daha basbakan olamadi ve politikanin disina itildi. 1999’da Abdullah Öcalan’in yakalanip Imrali’ya getirilmesine halkin verdigi destek, Ecevit’i üç partili koalisyonunun basbakani yapti. Bir yil sonra patlayan Türkiye ekonomi tarihinin en siddetli krizi ise, Demokratik Sol Parti'nin (DSP) ve ANAP’in sonu oldu. 2002 seçiminde Adalet ve Kalkinma Partisi'nin (AKP), aldigi yüzde 35 oya karsin tek basina hükümet kurmasinin arkasinda, 2000 krizinin yattigi tartismasiz bir gerçektir. 2007 ve 2011 seçimleri öncesi, en azindan rakamlar ekonominin göreceli olarak iyi gittigini göstermekteydi. Iki seçimde de AKP’ye oy verenler için sandikta bir baska partiye oy vermelerini saglayacak ne önemli bir bunalim, ne de güvenilir bir seçenek vardi. 12 Haziran seçimine giderken, 2000 bunaliminda yikilan genis halk kitlesi, süren istikrarli gidisati degistirme cesaretini gösteremedi. Geçmisteki bu olanlara bakildiginda, AKP’nin gelecek seçimde düsmesi iki gelismeye bagli olacaktir. Yerel seçim öncesi ya da cumhurbaskanligi seçiminde R. T. Erdogan’a karsi içinden bir ayriliga düsmesi sonucu parti, genel seçime sorunlu girebilir. Animsanirsa, Numan Kurtulmus’un baskan oldugu 2009 yerel seçiminde Saadet Partisi (SP) yüzde 5 oy almisti. O seçim, AKP’nin 2011 seçimine dogru düsüse geçtigini göstermisti. Ne var ki, ortada ciddi bir gerekçe yokken Erbakan Hoca hirsini yenemeyerek, AKP’yi bölmek yerine SP’yi böldü. Öne alinmaz ya da baskanlik sistemine geçilmezse, 2015 seçiminde AKP’nin iktidari yitirmesi için ikinci olasilik da, halkin komsu Yunanistan’dakine benzer bir bunalimla karsilasmasidir. Elbette basta CHP, karsit siyasetlerin bu fotografi kirmak için yapabilecekleri olmalidir. Avrupa demokrasileri bunun mümkün oldugunu gösteriyor. Ancak bir partinin halki, ülke sorunlarini çözecegine inandirmasi için önce kendi içindeki sorunlari çözmesi gerekir. Iktidardaki partilerin, geçmiste DP, AP, ANAP’ta oldugu gibi iktidardayken iç tartismalara girmeleri anlasilir bir durum. CHP ise muhalefet görevini bile yapamazken, parti içi iktidar kavgasindan kendisini bir türlü kurtaramamaktadir. Bütün bunlara karsin ülke açisindan iyimser olmak için illa ki, sözünü ettigim iki olumsuz gelismeye bel baglamak, hem etik degil hem de dünyayi ele geçiren “degisimin gücüne” inanmamak olur. Güney Amerika’da olanlar, sol siyasetlerin önünün hizla açildigini gösteriyor. Kendi ülkesinin kaynaklarina ve genç kusagina güvenenlere, önünde sonunda halk sahip çikacaktir. |
|