|
|
Sermaye piyasalarinin yogun iliski içinde oldugu ülkelerdeki tüm karar alicilarin, her sabah ilk isi New York borsasina bakmaktir. ABD Merkez Bankasi'nin (FED), örnegin faiz hadleri ile ilgili bir karari Tokyo'dan Frankfurt'a, Rio de Janeiro'dan Istanbul'a kadar hemen bütün piyasalari ve ekonomileri etkiler. Iste bu nedenle Beyaz Saray'a geldiginde Bush, Baskan Clinton'in üst düzey görevlilerinin hemen tümünü degistirdigi halde, FED Baskani Alan Greenspan'i degistiremedi.
|
|
Merkez Bankasi (MB) Baskani Süreyya Serdengeçti'nin süresinin uzatilmayacagina dair kamuoyundaki tartisma son asamasinda.
* AKP hükümeti ilk gününden beri, degistirmek istedigi önemli üst düzey görevlileri, önce dolayli yoldan elestirmeyi bilinçli olarak uyguluyor. Gerçekten de bu ilkel yöntemle çogu onurlu ve kisilikli üst düzey bürokratin görevi kendiliginden birakmasi saglandi.
* Basta Fransa olmak üzere AB'nin önde gelen büyük ülkeleri Türkiye'nin üyeligine karsi çikiyor. Bunun asil gerekçesi din ve kültür farkliligi degildir. Korktuklari, Türkiye'nin yetismis insan kaynagi basta, tarim ve hafif sanayi ürünlerindeki rekabet gücüdür. Ulasilan bu gelismenin temelinde (göreceli de olsa) saglanan ekonomik istikrar vardir. Istikrarin temel nedeni de enflasyonun asilmasidir. Bunun arkasinda ise mali ve parasal konuda ortaya çikan güven ortami yatiyor. Güven ortamina hükümetlerden ve politikacilardan çok, MB'nin uyguladigi politikalar sonucunda ulasildi.
* Son dört yildir MB'nin uygulamalarindan sikâyetçi olan kesim, yalniz ihracatçilardir. Onlara göre dolar lira karsisinda deger kaybettigi için, kâr marjlari umduklari düzeyde gerçeklesmemistir. Ancak, benzer ülkelerde de oldugu gibi, enflasyondan kurtulmanin, bazi gelir gruplari için bir bedeli olmasi dogaldir. Bu bedel, ülkenin özellikle sabit ve dar gelirli, emegi ile kazanan büyük halk kitlesinin yillarca ödedigi faturanin yaninda hiç kalir. Ayrica, TL'nin degerlenmesinin ihracati azalttigi da söylenemez. Türkiye, hâlâ sattigi ürünlerin çogunda karsilastirmali fiyat avantajini koruyor ve dis satimini artirabiliyor.
* 2000 krizi öncesinde MB baskanlari hep hükümetlerin, hatta maliye bakanlarinin emrinde olmustur. Yirmi yildan fazla süren yüksek enflasyonun, MB'nin açik finansman için hükümetlerce kullanilmasindan kaynaklandigi bir gerçektir. Krizden sonra yapilan degisikliklerin en önemlisi, MB'ye özerklik kazandiran yasal degisiklik olmustur. Bugünkü Baskan o degisiklikten önce göreve gelmisti. Bankalarin ve diger finans kurumlarinin ve ekonomik çevrelerin, MB yönetimine güvendigi söylenebilir. Ancak, degisiklik tartismasi her konuda oldugu gibi önce politikacilar arasinda basladi. Kemal Dervis'in zamaninda göreve geldigi için Süreyya Serdengeçti'ye CHP'nin sahip çiktigi sanisi AKP'lilerin rahatsizligina neden oluyor.
MB Baskanligini AKP-CHP çekismesi haline getirmek çok sorumsuzca bir yaklasimdir. DPT'de göreve basladigim 1963'ten bu yana on bese yakin MB Baskani görev yapti. Bugünkü Baskan'in, görevini rahmetli Naim Talu kadar bilgili, basarili ve kisilikli sürdürdügünü, akli basinda her bilenin ve çevrenin kabul edecegine inaniyorum.
Bugün dünyada ve özellikle çevremizde yasanan olumsuzluklarin ilk sorumlusunun ABD Baskani Bush oldugu tartisilmaz. Elbette onun bu yanlislara bulasmasina basta, yardimcisi Cheney olmak üzere üst düzey kadrosu neden olmustur. Ancak o bile, FED Baskani konusunda partizanlik ve kayirmaciliga cesaret edemedi. |